Wat Zijn Opties? Betekenis & Uitleg

Beleg je in opties? Dan koop je het recht (de ‘optie’) om een bepaald aandeel voor een vaste prijs te kopen of te verkopen. Beleggen in opties doe je altijd in bundels van 100 aandelen. Beleggen in opties is niet voor iedereen: je moet eerst een aardig zakcentje opzij schuiven.

Belangrijke disclaimer vooraf:
Dit is géén financieel advies. Speculeren is riskant, geeft verlies en moet alleen gedaan worden met geld dat je bereid bent te verliezen. Handelen, speculeren en beleggen is namelijk geen inkomstenbron, maar een riskante speculatie die gespreid moet worden om verliezen te beperken. Uitsluitend jijzelf bent hier verantwoordelijk voor. Volledige disclaimer.

De naam optie

Je koopt in feite geen specifiek product, maar een ‘mogelijkheid’. Een soort garantie. Stel dat een bepaald aandeel eerst 30 euro waard was en jij beschikt over de optie dit voor 25 euro te kunnen bekopen, dan beperk je de schade aanzienlijk als de waarde van het aandeel op een dag naar slechts 10 euro keldert. Het mooie van een optie is, dat je er geen gebruik van hoeft te maken. Als de prijs van het aandeel stijgt van 30 naar 40 euro, kun je ook voor 40 euro verkopen.

Prijs van een optie

Wat de prijs van een optie is, is van een aantal factoren afhankelijk. Er wordt gekeken naar wat de koers van het aandeel in kwestie is, de prijs waarvoor het aandeel te koop staat (dit heet de ‘uitoefenprijs’), maar ook naar de ‘looptijd’: dit is de periode waarin een bepaalde uitoefenprijs van kracht is. Kansen op fluctuaties in de koersgang worden ook ingecalculeerd.

Twee soorten opties

Er zijn twee soorten opties waarin je kunt beleggen: zogenaamde ‘call-opties’ en zekere ‘put-opties’. Hou er rekening mee dat aan deze beide vormen van opties voordelen en nadelen kleven.

Wat is een call optie?

Een call-optie betekent het recht om gedurende een bepaalde periode aandelen aan te schaffen tegen een van tevoren vastgestelde prijs. Periode en bedrag staan vast, hieraan kan niet meer gesleuteld worden. Als je een call optie bezit, kan je ervoor kiezen deze door te verkopen.

Een call optie wordt meer waard naarmate de prijs van het aandeel stijgt. Een belegger die niet over de optie beschikt, moet het aandeel tegen een hogere waarde inkopen, terwijl de belegger mét de optie dat een stuk goedkoper kan doen. Als de koersgang echter daalt, dan wordt een call optie steeds onaantrekkelijker: niemand zal boven marktprijs aandelen willen aanschaffen.

Wat is een put optie?

Een put optie is het tegenovergestelde van een call optie: je hebt niet het recht om een bepaald aandeel binnen een vastgelegde periode tegen een vaste prijs te kopen, maar juist te vérkopen. Put opties kunnen, net als call opties, worden verkocht. De prijs ligt ook van tevoren vast.

Winnen of verliezen met een put optie

Een put optie (het recht om te verkopen) wordt meer waard naarmate de koersgang daalt. Waarom? Als de marktwaarde van het aandeel daalt van 30 euro naar 10 euro en jij beschikt over de put optie om voor 25 euro per aandeel te verkopen, dan vang je 15 euro meer per aandeel dan iemand zonder deze put optie. Als de koers stijgt en boven het bedrag dat in de put optie is vastgelegd, dan wordt de optie steeds minder aantrekkelijk. De optie voegt dan niets toe.

Onderliggende waarde van een optie

Een ‘optie’ is op zichzelf niets: een garantie of belofte, gebaseerd op hete lucht. Er moet iets ‘garant’ staan voor de belofte. De optie is van toepassing op een aandeel, een grondstof, een index of een valutapaar. De belofte is van toepassing op een product of aandeel. Het is de koersgang van het product of van het aandeel die bepaalt hoeveel de optie in de praktijk waard is.

Een vergelijking

Een miljoen is een groot geldbedrag, in euro’s, dollars, ponden – in bijna elk valuta. Maar ten tijde van hyperinflatie, zoals in Duitsland na de Eerste Wereldoorlog, is een miljoen vrijwel niets waard. Het briefpapier waarop staat ‘1 miljoen’ heeft in die zin een variabele waarde. Hetzelfde geldt voor opties. Wat de handelswaarde van een optie is, is afhankelijk van de koers.

Heeft een optie een expiratiedatum?

Ja, opties zijn niet eindeloos in te zetten. Een optie is een bepaalde tijdsperiode geldig en na afloop van deze periode komt de optie (het recht om tegen een vaste prijs te verkopen of te kopen) te vervallen. De meest gebruikte expiratiedatum is de derde vrijdag van de maand. Er gelden ook enige afwijkende data op de Nederlandse beurs, zoals voor week- en dagopties.

De uitoefenprijs

De ‘uitoefenprijs een vaste beursterm voor het gebruik van opties. Hiermee wordt de koers bedoeld waartegen de optiehouder de onderliggende waarde (aandeel, index, grondstof…) kan verkopen. Aan het einde van de optieperiode mag de optiehouder bepalen of hij van het optierecht gebruik maakt (dat hoeft dus niet, vandaar de naam ‘optie’ en niet een alternatief als ‘plicht’).

Optiepremies

Om gebruik te maken van een call optie met een uitoefenprijs en expiratiedatum betaal je een optiepremie. Het is vergelijkbaar met de premie die je betaalt voor bijvoorbeeld je zorgverzekering: je weet niet zeker of je zorg zal moeten declareren, maar mocht het nodig zijn, dan ben je gedekt. Dat geldt ook voor opties: deze beschermen je bij grote fluctuaties in de koers.

Recht of plicht?

Verkoop je een call optie? Dan ontvang je premie, maar je bent ook verplicht om aandelen te verkopen tegen de van tevoren vastgestelde uitoefenprijs. De verkoop van een optie heet ook wel het “schrijven van een optie”. Als je één of meerdere putoptie verkoopt, ben je verplicht aandelen aan te schaffen tegen een uitoefenprijs. Bij het verkopen van opties horen dus plichten (maar je vangt wel premies), bij de aanschaf van opties krijg je bepaalde rechten.

Maandelijkse uitgaven

De beurs geeft iedere maand nieuwe opties uit. Er zijn verschillende opties, met variërende looptijden, onder meer van 1-3, 6 en 12 maanden. Op de beurzen in Amsterdam zijn ook zogenaamde kortlopende opties te vinden. Ook opties met een expiratiedatum van een dag behoren tot de index van de AEX. De Nederlandse optiebeurs is op dit vlak een uitzondering in aanbod.

Nederlandse optiebeleggers

Particuliere Nederlandse beleggers staan binnen Europa en de Europese Unie bekend als zeer actieve beleggers in opties. Vandaar dat het aanbod van opties op Nederlandse beurzen zo groot is.

Geschiedenis van de optie

Een optie klinkt misschien als iets moderns, maar al in de Oudheid werden door de Grieken opties aangeboden op bijvoorbeeld het gebruik van olijfpersen. De olijf was een ontzettend belangrijk gewas in klassiek Griekenland. Om de handel in opties ordelijk te laten verlopen, waren strenge regels nodig. Dit geeft blijk van het feit dat opties ouder zijn dan je misschien verwacht.

Eerste moderne optiebeurzen

Opties zijn door de geschiedenis heen een beproefd concept. Gestandaardiseerde opties, die via de beurs verhandeld worden, kwamen voor het eerst op de markt in 1973 in Chicago. Bij de Chicago Board of Trade kon je ‘moderne’ opties aanschaffen. De trend waaide over naar Europa, waar je vanaf 4 april 1978 (Amsterdam) aan de European Options Exchange kon handelen.

De European Options Exchange (EOE)

De EOE in Amsterdam werd opgericht in een tijd dat effectenbeurzen over heel de wereld kampten met tegenvallende omzetcijfers. Er werd gedacht dat een optiebeurs de beursgang zou stimuleren. De Stichting Voorbereiding European Options Exchange was, zoals zijn naam al doet vermoeden, verantwoordelijk voor de opzet van deze beurs. Het eerste jaar van de EOE werd echter een teleurstelling: de Optiebeurs zat met 16 miljoen gulden aan negatief vermogen.

Kentering jaren ‘80

De omslag kwam begin jaren tachtig. De economie bloeide en een succesvolle promotie maakte opties onder Europese beleggers. In eerste instantie werden er alleen call opties verhandeld, maar al sneller werden er put opties aan de formule toegevoegd. Dat leidde tot groei.

Huidige AEX-index

In 1987 kwamen er ook opties te staan op de EOE-index (wat tegenwoordig de AEX-index is). De optiebeurs van Berlage verhuisde datzelfde jaar naar een ruimer eigen pand en maakte een exponentiële groei door. In 1997 werd de optiebeurs gefuseerd met de effectenbeurs en dit leidde tot de ‘Amsterdam Exchanges’. Sinds 2002 is de vloerhandel (fysiek op de locatie aanwezig moeten zijn) overgegaan op beeldschermhandel (handelen in aandelen vanachter beeldscherm).